معرفی و نقد کتاب تهران| دو سه ماه پیش بود که گفت‌وگو و بحث بر سر موضوعی در فضای مجازی راه افتاد و هر روز گستره‌تر شد.  روایت‌های بسیاری درباره‌ی تجاوز، تعرض، آزارهای کلامی و جنسی و … مطرح شد. بیان چنین تجربه‌هایی از سوی راویان قطعاً نیازمند شهامت و جسارت بسیار بود. روایت‌ها از یک نفر و دو نفر آغاز و روز‌به‌روز گستره‌تر شد. حالا دیگر در فضای واقعی و مجازی، در هر جمعی که شکل می‌گرفت، یقیناً پای این حرف‌ها هم به میان می‌آمد و در دفاع از راویان و گاه آزار‌گران گفت‌وگوهایی رد و بدل می‌شد.

ما هم از این جمع جدا نبودیم. در اولین جلسه‌ی حضوری‌‌مان، نزدیک به سه چهار ساعت حرف زدیم؛ از تحلیل و تردید و حیرت گرفته تا خشم و انزجار. گفت‌وگوهای ما اما بیش از هر چیز به سمت زبان و ادبیات و داستان و  اهمیت آنها در شکل‌گیری گفتمان‌های اجتماعی رفت و با پرسش‌های بسیاری روبه‌رو شدیم. به این فکر افتادیم که برخی از این پرسش‌های بعضاً بنیادی را رها کنیم و سراغ آنهایی برویم که می‌توان درباره‌شان مشخص‌تر سخن گفت و همه‌ی ما از کودکی تا کنون حتماً آنها را به‌نحوی تجربه کرده‌ایم.

به این فکر کردیم که اصلاً حرف‌زدن درباره‌ی امر جنسی تا چه اندازه برای ما آسان است؟ اگر نیست، این مسئله تا چه اندازه می‌تواند به حذف بسیاری از واژ‌ه‌ها، روایت‌ها و حتی تصاویر به‌واسطه‌ی سانسور از ادبیات و زبان مربوط باشد؟ (درباره‌ی این هم حرف زدیم که این سانسور لزوماً سانسور دیکته‌شده و از بالا و حذف و اضافه‌های عجیب و غریب نیست. آن چیزی است که ما را در خواندن یک متن روایی به زبانی دیگر یا نوشتن برای خودمان و حتی حرف‌زدن در جمع‌های خصوصی و نزدیک هم ممکن است معذب  کند).

به همین خاطر تصمیم گرفتیم اولین پرونده‌ی موضوعی «معرفی و نقد کتاب تهران» را به این مسئله اختصاص دهیم و کمی درباره‌اش کندوکاو کنیم.

در همین راستا از مترجم‌ها خواستیم از تجربه‌‌شان برایمان بنویسند. فکر کردیم شاید چون تجربه‌ی خواندن به دو یا چند زبان را دارند، با امکان‌های زبانی متنوع‌تری روبه‌رو هستند. آنچه پرسیدیم این بود:

«طبیعتاً بارها و بارها پیش آمده است که با وا‌ژه‌ها یا توصیف‌هایی در زبان مبدأ مواجه شده‌اید که نمی‌توانستید آنطور که باید و شاید آنها را به زبان فارسی برگردانید. می‌خواهیم بدانیم فارغ از دستگاه سانسور و حدس و گمان‌هایی که طبیعتاً از پیش درباره‌ی وزارت ارشاد دارید، مواجهه‌ی شما با مشخصاً «امر جنسی» در این متون چه بوده‌ است. به این معنا که

• اولاً مواجهه‌ی فردی شما (نه به‌عنوان مترجم، که به‌عنوان شخصی که دارد به دو زبان می‌خواند و تجربه می‌کند) با این واژه‌ها، توصیف‌ها، روایت‌ها در زبان فارسی چیست؟

• دوماً چه  تصمیمی می‌گیرید؟ (حذف می‌کنید، روایت را عوض می‌کنید، دستکاری می‌کنید، ملایم می‌کنید یا هر انتخاب دیگری که شاید ما نمی‌دانیم).

• و سوماً برای برگردان این واژه‌ها و … با چه دشواری‌های «زبانی‌»‌ای روبه‌رو هستید؟»

این‌ها پرسش‌های ما بود؛ اما خواستیم آزادانه و در هر قالبی و فرمی که دوست‌ دارند برایمان بنویسند.

تا کنون بهاره ‌فریس‌آبادی، پوپه میثاقی، بنفشه فریس‌آبادی، الهام نظری، محمدرضا ترک‌تتاری، زینب یونسی و معین فرخی برای ما در این‌باره نوشته‌اند و نوشته‌های هریک از ایشان روزانه در سایت منتشر خواهد شد. در چند روز آینده با ما همراه باشید و پرونده را دنبال کنید.

راستش را بخواهید پرونده در ذهن ما و احتمالاً شما باز خواهد ماند؛ اینجا، در «معرفی و نقد تهران» هم همین‌طور. در آینده‌ای نزدیک با پرسش‌هایی دیگر در همین حوزه سراغ طیف دیگری از نویسنده‌ها، مترجم‌ها و … خواهیم رفت و مطالب بیشتری را با شما به اشتراک می‌کذاریم.